ووشو

تاریخچه پیدایش ووشو

قدمت ووشو در كشور چين به زمانهاي بسيار دور كه اولين صورت هاي اجتماعات بشري در جوامع اوليه بوجود آمدند ، باز مي گردد . در آن زمان به منظور حفظ سلامتي ، درمان بيماري ها ، افزايش بنيه جسماني و طول عمر و تعليم مهارتهاي نظامي به افراد آن جوامع ، حركاتي ابداع گرديد كه بسط و گسترش آن در طول ادوار مختلف ، به ورزش زيبا و جذاب ووشوي امروزي بدل شده است . درطي قرون 14 تا 16 ميلادي چهره هاي برجسته ورزشهاي رزمي بتدريج در معبد شائولين گردهم آمدند و سبك هاي اصلي ووشو را به تقليد از حركات حيواناني همچون پلنگ ، درنا ، مار ، ببر و اژدها بوجود آوردند . ليكن امپراتور وقت كه بتدريج از فعاليت هاي ساكنان اين معبد دچار ترس و نگراني شده و معبدرا تهديدي عليه حكومت خود مي ديد ، فرمان انهدام و به آتش كشيدن معبد شائولين را صادركرد . در لشكركشي امپراتور براي انهدام معبد ، فقط تعداد اندكي از افراد آن توانستند جان سالم از مهلكه بدر ببرند اين واقعه تلخ تاريخي از سوي ديگر موجب انتشار و اشاعه ورزشهاي رزمي معبد شائولين كه تا آن زمان محفوظ و مخفي مانده بود به ساير نقاط كشور چين گرديد ، هر چند امپراتوران برخي از سلسله هاي حاكم بر كشور پهناور چين تمرينات ورزشهاي رزمي را خطري براي حكومت خود قلمداد نموده و انجام آنرا ممنوع اعلام كرده بودند ليكن امپراتوراني هم بودند كه خود شيفته اين تمرينات بوده وموجبات ترويج آنرا فراهم كرده اند. دردوران سلسله هاي شانگ ( Shang ) و ژو ( Zhou ) حركاتي از ووشو بوجود آمدند كه براي آموزش سربازان استفاده مي شد و همه ساله در پائيز و بهار مسابقات كشتي خاصي بنام جيائو براي انتخاب سربازان نمونه و اعطاي عناوين افتخاري برگزار مي شد . با ايجاد كاربرد نظامي براي ووشو ، رفته رفته حركات رزم با شمشمير ، نيزه و چوب بوجود آمدند . ظهور گروههاي نمايش خياباني بنام لوكي ( Luqi ) كه از طريق نمايش حركات رزمي امرار معاش مي كردند ، خود باعث گسترش هر چه بيشتر ووشو گرديد . دوران سلطنت سلسله هاي كينگ ( Qing ) و مينگ ( Ming ) را مي توان عصر شكوفايي ووشو به شمار آورد. در طي سالهاي 1912 تا 1949 سازمانهاي بسياري در چين براي ووشو تشكيل شدند مثل انجمن هنرمندان رزمي و انجمن تربيت بدني و غيره كه در گسترش ووشو نقش مهمي را ايفا كردند . در سال 1928 انستيتو مركزي ووشو توسط دولت جمهوري در نان جينگ تشكيل شد . در سال 1939 نخستين تيم ملي ووشوي چين در يازدهمين دوره بازيهاي المپيك برلين يك مراسم نمايشي اجرا كردند. با تاسيس جمهوري خلق چين ، ووشو بعنوان بخشي از فرهنگ اجتماعي و تربيت بدني مردم در آمده و به طرز چشمگيري گسترش يافت . در سال 1956 انجمن ووشوي چين در پكن تشكيل شد كه با اشاعه حركاتي همچون فرم ساده شده تاي چي چوان ، چانگ چوان ، حركت شمشير پهن و باريك ، نيزه و چوب در سطوح مبتدي ، متوسط و عالي در بهبود همگاني شدن ورزش ووشو ، كمك شاياني كرد . در سال 1958 نخستين پيش نويس ( قوانين مسابقات ووشو ) توسط كميسيون ورزش و تربيت بدني ايالتي گردآوري و تنظيم شد . با راهنمايي هاي همين كميسيون و انجمن ووشوي چين ، انجمن ها ، اتحاديه ها ، مدارس ووشو ، انجمن هاي تحقيقاتي ، تيم هاي آماتوري و حرفه اي در مراكز آموزشي ، محلات ، شهرها و ايالات تشكيل شدند كه شبكه عظيمي از فعاليتهاي جمعي ووشو را به وجود آوردند . تيم ها و انجمن هاي ووشو در برخي از كالج ها و دانشگاهها تشكيل شدند و در برخي از موسسات تربيت بدني ، رشته تخصصي ووشو براي دانشجويان رشته ليسانس و فوق ليسانس داير گرديد . در سال 1984 درجه استادي ووشو توسط مجلس ايالتي تعيين شد . با تصويب دولت چين در سال 1986 ( انستيتو تحقيقات ووشوي چين ) تشكيل و بعنوان عاليترين مرجع ، هدايت تحقيقات فني و آكادميك در زمينه ووشو را بر عهده گرفت . دولت چين با برپايي تورنمت هاي متعدد بين المللي ، ورزش سنتي خود را هر چه بيشتر به جهانيان معرفي كرد و در سال 1987 نخستين دوره مسابقات آسيايي ووشو در يوكوهاماي ژاپن برگزار و فدراسيون آسيايي ووشو ( WFA ) تاسيس گرديد . دومين دور مسابقات آسيايي ووشو به سال 1989 در هنگ كنگ برگزار شد و در سال 1990 و طي يازدهمين دوره بازيهاي آسيايي پكن ، اين ورزش رسما بعنوان يك رويداد رقابتي و بين المللي معرفي گرديده و فدراسيون جهاني اين رشته به نام ( IWUF ) تشكيل و فعاليت خود را آغاز نمود . اولين دوره مسابقات بين المللي اين رشته در سال 1991 بر پا شده و دوره هاي بعدي اين مسابقات هر دو سال يكبار برگزار مي گردد . در حدود پنج قرن قبل از ميلاد ، يك راهب هندي بنام “” بودهيدهارما “” كه با نامهاي ( تامو ) و( داروماتائيشي ) هم از او ياد مي شود ،بقصد اشاعه تعليمات مذهبي ، از هند راهي چين شده و در معبدي بنام شائولين به تعليم و تربيت راهبان آن معبد پرداخت .تعاليم راهب تامو شامل مجموعه اي از تمرينات پرهيزگاري و قواعد خشك انضباطي بود كه بواسطه وضعيت جسماني ضعيف ، پيروان وي طاقت تحمل آموزشهاي او را نداشته و بتدريج دچار ضعف و بيحالي مي شدند . لذا تامو حركاتي را براي تقويت بنيه جسماني شاگردان خود ابداع نمود كه به ( 18 حركت دست لوهان ) معروف شد . اين حركات بتدريج گسترش يافته و پايه و اساس سبك هاي ووشو را تشكيل دادند .

گسترش جغرافيايي

رشد و گسترش ووشو در نقاط مختلف كشور چين تحت تاثير شرايط اقليمي و جغرافيايي قرار گرفته و بسته به شرايط اقليمي تكنيكهاي مختلفي را در خودبسط و پرورش داده است ، كه اصطلاحا به سبك هاي شمالي و جنوبي معروف شده اند .

1) سبكهاي شمالي چين : سرزمين هاي شمالي چين بيشتر بصورت جلگه و دشتهاي و سيع و هموار است و بنابراين مردم اين سرزمين ها امكان اجراي حركاتي باز همراه با دويدن ، پرش جهش ، معلق زدن و غيره را در اختيار داشته اند . لذا تكنيك ها و سبك هايي كه در اين مناطق رشد و توسعه پيدا كردند داراي ويژگيهايي هستند مثل حركات باز ، سريع ، چابك و پر قدرت ريتم واضح ، ضربات بلند دست و پا ، دويدن ، جهش ، معلق زدن و غيره . همچنين حركات متعددي با استفاده از سلاحهاي كوتاه و بلند در اين مناطق بوجود آمدند . از مهمترين سبكهاي شمالي ورزش ووشو كه اصطلاحا مشت بلند ناميده مي شود مي توان به چانگ چوان( chang chuan ) اشاره كرد .

2) سبك هاي جنوبي چين : جنوب چين به جهت شرايط اقليمي و جغرافيايي خاص خود كه بيشتر از رودخانه ها ، جنگلها ، مرداب ها و كوهستانها و در كل از مناطق ناهمواري تشكيل شده است ، حركاتي از ووشو را در خود پرورانده است كه داراي ويژگيهايي مثل : حركات سريع ، اعمال قدرت ، استقرارهاي محكم و استوار و موضع گيريهاي خوب بدن در واكنش به حملات مختلف از هر سو،ضربات بسيار فشرده سريع انفجاري ، ضربات كوتاه ، مشت هاي كوتاه و فريادهاي بلند مي باشد . علت توسعه چنين حركاتي را شايد بتوان با شيوه زندگي مردم سرزمين هاي جنوبي چين مرتبط دانست . اين مردمان بيشتر به كارهايي مثل صيادي و ماهيگيري مي پرداختند و بيشتر اوقات ، منازعات و جنگ هاي آنها برروي قايق انجام مي شد.لذا حركاتي كه نياز كمتري به دويدن و جابجايي داشته باشد مورد توجه قرار گرفت وگسترش پيدا كرد.ازمهمترين سبك هاي جنوبي ورزش ووشو كه اصطلاحا مشت كوتاه ناميده مي شوند مي توان از نانچوان نام برد .

سيستم حركات سخت و نرم

ووشو در دو سيستم حركتي سخت ( با استفاده از قدرت عضلات و مفاصل ) و نرم ( با استفاده از نيروي تنفس و تمركز قواي ذهني ) به اجرا در مي آيند .

1) سيستم سخت يا خارجي : در اين سيستم بيشتر به حركات و تمرينات عضلاني و قدرتي تكيه شده و آمادگي فيزيكي از اهميت بالايي برخوردار است . اين سيستم را اصطلاحا وي چيا( wei chia ) مي نامند .حركات اين سيستم كه بصورت دست خالي يا با سلاح اجرا مي شوند آميزه اي هستند از تكنيكهايي مثل ، مشت زدن ، لگد زدن ، پرتاب كردن ، غلبه كردن ، تسليم شدن و حركات يورشي بر اساس قدرت فيزيكي و جسماني كه عمدتا با انقباض عضلات ، اعمال قدرت انفجاري و بعضا فريادهاي بلند همراه است . از سبكهاي معروف اين سيستم مي توان به چانگ چوان و نان چوان اشاره كرد .

2) سيستم نرم يا دروني : در اين سيستم كه بر پايه نيروي دروني ، ذخيره و كاربرد آن استوار است ، قدرت عضلاني نقش و تاثير چنداني ندارد . انقباض عضلات در كمترين ميزان خود اتفاق مي افتد . از اعمال نيروهاي ماهيچه اي ، افت و خيزهاي تند و خشن و نيز نعره و فرياد خبري نيست . در اين سيستم تمركز تنفسي بدن به فاصله 5 سانتيمتري زير ناف در نقطه اي بنام تان تين ( tan tin ) كه مراكز انرژي حياتي يا ( چي ) مي باشد معطوف مي شود . اين سيستم را اصطلاحا ني چيا( nei chia ) مي نامند و از معروفترين سبك هاي آن مي توان به هسينگ آي ، پاكواژان و تاي چي چوان اشاره كرد .

تمرينات فرم و مبارزه آزاد

از ديدگاه حركتي مي توان تمرينات ووشوي چيني را به چند دسته تقسيم كرد :

1) تمرينهاي فرم : فرمهاي ووشو كه با سلاح يا دست خالي و يا بصورت مبارزه گروهي تمرين مي شوند آميزه اي هستند از مشت زدن ، لگد زدن ، پرتاب كردن ، غلبه كردن ، تسليم شدن و حركات يورشي كه در مجموعه اي از تمرينات منظم و منطبق بر قوانيني خاص كه الگوهاي مختلفي مركب از حمله و دفاع ، پيشروي و عقب نشيني ، استقرارهاي ايستا و پويا ، تندي و كندي خشونت و لطافت ، نرمي و سختي و غيره تبعيت مي كند .

2) تمرينات دست خالي ووشو : تمامي هنرهاي رزمي دست خالي اعم از : چانگ چوان ، تاي چي چوان ، نان چوان، پاكواژان ، باجي چوان ، شائولين چوان ، چوجيائوچوان ، ديتنگ چوان (ditang chuan) ، زيانگ زي چوان و غيره همگي به اين طبقه تعلق دارند .

3) تمرينهاي با سلاح ووشو : شامل سلاحهاي كوتاه مثل شمشير پهن و باريك ، سلاحهاي بلند مثل نيزه ، چوب ، سلاحهاي دوتايي مثل جفت شمشير پهن ، سلاحهاي انعطاف پذير مثل شلاق 9 تكه ، چوب 3 تكه و غيره .

4) مبارزه گروهي شامل : مبارزه مسلحانه با يك يا چند سلاح بر عليه حريفي با سلاح ديگر . مبارزه با دست خالي بر عليه حريفي كه از سلاح استفاده مي كند .

5) تمرينهاي مبارزه آزاد ( سان شو ) : حركات اين طبقه عبارتست از هر گونه مبارزه آزاد ما بين دو مبارز كه با استفاده از هوش و ذكاوت و تكنيك، تحت شرايطي خاص و مطابق قوانيني انجام مي گيرد.